autor: Agnieszka Brzozowska
DLA KOGO?
Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze przeznaczone są dla dzieci i młodzieży (od 3 do 25 roku życia) z orzeczeniem głębokiej niepełnosprawności intelektualnej. Orzeczenie wydawane jest przez poradnie psychologiczne, które określają także formę zajęć (indywidualna lub grupowa). Zajęcia zespołowe odbywają się w grupie 2-4 osobowej w wymiarze 20 godzin tygodniowo. Dla nauczania indywidualnego przewiduje się maksymalnie 10 godzin w tygodniu (w zależności od etapu kształcenia).
PRZECZYTAJ WIĘCEJ: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20130000529
CEL ZAJĘĆ
Głównym celem zajęć rewalidacyjno-wychowawczych jest rozbudzanie w uczestnikach zainteresowania otoczeniem, umożliwienie im wielozmysłowego poznawania środowiska, oraz rozwijanie w możliwie największym stopniu, samodzielności w życiu codziennym. Oddziaływania są dostosowane do potrzeb i możliwości psychofizycznych uczniów.
Należy pamiętać, że czas trwania, intensywność oraz złożoność zajęć nauczyciel dostosowuje do każdego uczestnika indywidualnie. Kreatywność osób prowadzących pomaga łączyć różne metody pracy a także wykorzystywać nowe sposoby nauczania poznane na szkoleniach lub wykreowane w odpowiedzi na potrzeby i zainteresowania podopiecznych. W ramach zajęć rewalidacyjno-wychowawczych specjaliści mogą zaproponować uczestnikom:
ZAJĘCIA PLASTYCZNE
Ten rodzaj zajęć ma na celu nie tylko rozwój artystycznych zdolności, uwrażliwia na otaczający świat, sprzyja usprawnianiu ręki, koordynacji wzrokowo-ruchowej, wydłużeniu czasu skupiania uwagi oraz polepszaniu umiejętności współpracy z osobą współdziałającą. Oprócz tradycyjnych pomocy plastycznych takich jak farby, kreda, plastelina, pastele itd. wykorzystywane są również różnego rodzaju masy, materiały oraz przedmioty z otoczenia naturalnego, których kształt, faktura, a często także zapach dostarczają atrakcyjnych wrażeń zmysłowych.
Niezależnie od stopnia zaburzeń, każdy jest w stanie uczestniczyć w działaniach plastycznych. Tworzymy odpowiednie warunki i zapewniamy wymaganą pomoc. Widoczne efekty własnej pracy i prawidłowo przeprowadzony proces twórczy wyzwala emocje u wszystkich jego uczestników.
ZAJĘCIA MUZYCZNE
Muzyka sprawia, że coś co wcześniej wydawało się nudne i mało atrakcyjne może (przy wzbogaceniu tego o dźwięki instrumentów czy zastąpieniu mowy – śpiewem) stać się zachęcającą zabawą. Wspólne słuchanie muzyki, śpiewu, gra na instrumentach, wchodzenie w dialogi wokalizacyjne, lokalizowanie źródła dźwięków, odczuwanie wibracji, naśladowanie dźwięków nie tylko stymulują zmysł słuchu ale także są elementami wspierającymi funkcjonowanie społeczno-emocjonalne, usprawniającymi motorykę małą i dużą oraz koordynację. Muzyka pomaga wprowadzić dużych i małych uczestników zajęć w odpowiedni stan: odprężenia czy też pobudzenia.
Osoby z niepełnosprawnością, z odpowiednią pomocą, a często także samodzielnie, są w stanie świadomie wydobyć dźwięki z instrumentów lub otaczających ich przedmiotów. Zauważanie i docenianie ich sprawstwa pomaga w tworzeniu pozytywnego obrazu własnej osoby. Muzykowanie w każdej postaci dostarcza wiele radości i satysfakcji.
PRACA Z CIAŁEM
Zajęcia ruchowe mają na celu usprawnianie fizycznego funkcjonowania. Ruch jest także konieczny do rozwijania świadomości własnego ciała, własnego „ja” oraz do nauki relacji występujących między „mną” a otoczeniem. U osób z zaburzeniami układu nerwowego wrażenia zmysłowe i cielesne mogą nie być prawidłowo odczuwane. Organizacja zaplanowanych oddziaływań ruchowych pozwala uczestnikom zajęć porządkować doznania. Praca z ciałem może polegać na masowaniu (opukiwanie, oklepywanie, szczotkowanie, Masaż Shantala, Castillo-Moralesa, masaż twarzy, logopedyczny i inne), zabawach ruchowych rozwijających znajomość schematu ciała (metoda Weroniki Sherborne, Knillów, zabawy paluszkowe, piosenki do pokazywania i inne), zabawach pobudzających zmysł równowagi (kołysanie, turlanie się, bujanie się w chuście).
Zdarza się, że dzieci z powodu ograniczeń fizycznych, przykurczy nie są w stanie w pełni czuć całego swojego ciała (są np. przechylone w prawą stronę, która przyciśnięta jest do łóżka czy wózka i daje wyraźne odczucia, druga strona ciała nie dostarcza tylu wrażeń dotykowych). Regularne i zorganizowane zajęcia ruchowe mogą pobudzić odczuwanie całej swojej fizyczności, pomóc w stworzeniu adekwatnego obrazu siebie.
KOMUNIKACJA ALTERNATYWNA
Każdy z nas pragnie móc wyrażać własne zdanie i być rozumianym. Denerwujemy się gdy otoczenie nie pojmuje naszego przekazu. Frustracji takiej doświadczają często osoby z niepełnosprawnością, których stan psychofizyczny nie pozwala na jasne wyrażenie swoich potrzeb. Komunikacja alternatywna jest sposobem dostarczenia takim osobom prostych możliwości komunikowania się i/lub umożliwia dokonywanie prostych wyborów, które mimo, że wydają się być niepozorne („chcesz jogurt czy batonik?”) są bardzo ważne dla rozwoju poczucia sprawstwa osoby z niepełnosprawnością, co może wpłynąć na zmniejszenie frustracji i zachowań agresywnych.
Pracując z dziećmi i młodzieżą z głęboką niepełnosprawnością stosuje się różne metody komunikacji pozawerbalnej, które wchodzą w skład AAC (Wspomagające i alternatywne sposoby porozumiewania się). Między innymi są to:
MAKATON
Jest to system gestów i symboli graficznych w Polsce tworzony przez Bogusławę Kaczmarek
Źródło: http://pu.i.wp.pl/bloog/55183918/806763/gesty_tt_medium.jpg
PRZECZYTAJ WIĘCEJ: http://www.makaton.pl/,
ZOBACZ: Krótki film prezentujący gesty MAKATONu:
PIKTOGRAMY
Wchodzą w skład systemu obrazkowo-znakowego ułatwiającego komunikację osobom niepełnosprawnym intelektualnie i/lub fizycznie, mającym poważne problemy w zakresie posługiwania się werbalną mową i rozumieniu języka. Piktogramy składają się z kontrastowych, biało-czarnych obrazków.
Źródło: http://osrodekamicus.pl/wp-content/uploads/2013/08/tablica21.jpg
PRZECZYTAJ WIĘCEJ: http://www.piktogramy.prv.pl/
PCS
System kolorowych symboli. Dziki programom komputerowym takim jak: Boardmaker czy Speaking Dynamically Pro można wybierać symbole, najbardziej odpowiednie dla konkretnej osoby (na niektóre wyrażenia przypada kilka obrazków), a także tworzyć tablice komunikacyjne.
Źródło: http://1.bp.blogspot.com/foJhq4aQs1o/TZoKWVbPpzI/AAAAAAAABAs/CCAhDaf_EvY/s1600/zwierz%25C4%2599ta%2B12.jpg
PRZECZYTAJ WIĘCEJ: http://www.piktogramy.com.pl/piktogramy/aac/
ZNAKI PRZESTRZENNO-DOTYKOWE
Proste symbole jednoznaczne miniatury przedmiotów lub też konkretne przedmioty, których wskazanie/dotknięcie/zobaczenie ma na celu poinformowanie o konkretnej czynności, osobie lub zdarzeniu (np. łyżka zapowiada jedzenie).
POMOCE TECHNOLOGICZNE
– komunikatory Big mac/ Little mac – służą do nagrywania pojedynczych wiadomości (np.: „tak”, „nie”, „pomóż mi”, „chcę pić”). Dla ułatwienie można dołączyć do urządzenia symbol graficzny.
Źródło: http://osrodekamicus.pl/wp-content/uploads/2013/08/step-by-step.jpg
– komunikatory Step by step – pozwalają nagrać sekwencję komunikatów. Umożliwia to włączenie osoby niepełnosprawnej w proces aktywnego czytania lub śpiewania (wystarczy nagrać kolejne wersy ulubionego wiersza lub piosenki, które będą odtwarzane przez naciśnięcie).
Źródło: http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.harpo.com.pl%2Findex.php%3Fprtlid%3D1098%26kat_id%3D166%26art_id%3D610&ei=thOoVODnOZHe7AaO3oHoDg&psig=AFQjCNHGilddRRsovQRMMNk3hi6dqfdkQw&ust=1420387629396566
– Istnieją także komunikatory pozwalające na nagranie dwóch wiadomości. Ułatwia to dokonywaniu wyborów. Np.: pytanie brzmi: „Co chcesz dziś ubrać?”, a możliwe wybory nagrane na komunikator (ewentualnie wsparte symbolem graficznym) to „sukienkę” lub „spodnie”.
Źródło: http://osrodekamicus.pl/wp-content/uploads/2013/08/italk-286×300.jpg
PRZECZYTAJ WIĘCEJ: http://www.harpo.com.pl/
TERAPIA METODĄ INTEGRACJI SENSORYCZEJ
Terapia metodą integracji sensorycznej odbywa się w specjalnie wyposażonej sali. Zajęcia prowadzone są indywidualnie, ćwiczenia dostosowane do potrzeb każdego dziecka.
Celem zajęć prowadzonych metodą SI z dziećmi z niepełnosprawnością umysłową jest kształtowanie wrażliwości i percepcji zmysłowej, które prowadzą do rozwoju procesów integracji sensorycznej. Oddziaływanie terapeutyczne podczas zajęć z dziećmi niepełnosprawnymi oscyluje wokół następujących zadań: pobudzanie zmysłów, integracja zmysłowo-ruchowa, wypracowanie czucia i świadomości swojego ciała, panowanie nad swoimi emocjami, oraz wypracowanie gotowości do nauki.
Stymulowanie zmysłów wpływa na kształtowanie się percepcji i kinestezji,sprzyja minimalizowaniu deficytów zmysłowych, warunkuje powstanie własnej tożsamości, a także osiąganie samodzielności w samoobsłudze, orientacji w schemacie ciała i w przestrzeni.